تعادل درفرهنگ رضوی(۱)

تعادل درارتباطات
انسان موجودی مدنی الطبع است و بطور ذاتی گرایش به اجتماع دارد و با این گرایش، یکی از نیازهای فیزیولوژی خود را رفع نموده و از نقص به تمامیت می رسد. پس روشن است که همه انسان ها از نظر روحی و جسمی نیازمند ارتباطات با محیط و افراد پیرامون خود هستند و بدون داشتن زندگی اجتماعی به آرامش و آسایش دست نخواهندیافت. حُسن خُلق و روابط بر پایه تکریم شخصیت افراد و عزت نفس و احترام متقابل، این ارتباطات را تحکیم نموده و انسان را بسوی رشد سوق می دهد و از بروز مشکلات غیراخلاقی و روابط مخرب جلوگیری می کند. امام رضا(ع) در مورد آداب ارتباطات می فرماید: «تَزاوَرُوا تَحابّوا و تَصافَحوُا و لاتَحاشَموا» «به دیدن یکدیگر روید ،یکدیگر را دوست داشته باشید وبا یکدیگر مصافحه کنید(دست یکدیگر را بفشارید و به هم خشم نگیرید». همچنین امام رضا(ع)درباره ارتباط با بستگان وارحام می فرماید:

«صِلْ رَحِمَکَ وَ لَوْ بِشَرْبَهٍ مِنْ مَاءٍ وَ أَفْضَلُ مَا تُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الْأَذَى عَنْهَا وَ صِلَهُ الرَّحِمِ مَنْسَأَهٌ فِی الْأَجَلِ مَحْبَبَهٌ فِی الْأَهْل‏ »« پیوند خویشاوندی را برقرار کنید گرچه با جرعه آبی باشد؛ و بهترین پیوند خویشاوندی، خودداری از آزار خویشاوندان است».

( الکافی /ج‏۲/ص ۱۵۱/ باب صله الرحم)

فقد ارتباطات و فقد همدلی و عدم تفاهم ازنشانه های افرادی است که آن حضرت در جایی دیگر اینگونه افراد را بدترین مردم معرفی میکند و می فرماید:

« إِنَّ شَرَّ النَّاسِ مَنْ مَنَعَ رِفْدَهُ وَ أَکَلَ وَحْدَهُ وَ جَلَدَ عَبْدَه»« به راستی که بدترین مردم کسی است که یاری اش را (از مردم) باز دارد و تنها بخورد و به افراد تحت امرش ظلم کند و بزند».

(بحار الأنوار/ ج‏۷۵ /ص ۳۴۲ /باب ۲۶ مواعظ الرضا (ع ) ص : ۳۳۴)

قطعا روابط انسان با توجه به روحیات و جایگاههای مختلف و شرایط متفاوت، تغییر کرده و مسلماً انسان نباید با همه کس به یک گونه رفتار نماید بنابراین، ارائه رفتار مناسب به نسبت افراد و شرایط آنها، عین عدل است و رفتار حکمت گونه به شمار می آید. پس شناخت و درک موقعیتها و موضع گیری مناسب ، رفتاری مفید و سازنده است. وبه همین دلیل گفته اند: هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد. امام رضا(ع) در رابطه با افراد و موققعیتهای آنان، چنین فرموده است :

«السُّلْطَانَ بِالْحَذَرِ وَ الصَّدِیقَ بِالتَّوَاضُعِ- وَ الْعَدُوَّ بِالتَّحَرُّزِ وَ الْعَامَّهَ بِالْبِشْر»« با سلطان و زمامدار با احتیاط همراهی کن، و با دوست با تواضع و فروتنی، و با دشمن در پناه حرز، و با مردم با روی خوش رفتار کن».

(بحار الأنوار /ج‏۷۱/ ۱۶۷/باب ۱۰/حسن المعاشره و حسن الصحبه و ص : ۱۵۴)